Ajo’ a Fuedhai: Sa Surbìle cassada in prenu e de Sa Jaja.

Vi proponiamo un nuovo argomento per le fredde notti invernali che fa parte de “is pastorinas” di Bruno Orrù. Torniamo per un attimo a “Sa Surbìle” e leggiamo un paio di contus de forredha.

Sa Surbìle cassada in prenu

A Iscanu Montiferru, po curpa de unas cantu annadas malas, nci fit istetiu unu tempus de grandu carestia, in dognia domu fit acabau su trigu e sa genti andàt in is atras bidhas po ndi comporai. Aici un’omini de Montiferru fit andau a circai trigu in Bosa, aundi dhoi teniat amigus chi, seguramenti si dhu aiant’essi donau a bonu pretziu. E andau fudi. In Bosa aiat agatau custu amigu chi si fit coiau cun d-una bella femmina e chi dhi aiat bendiu su trigu a bonu pretziu. Ma carrigau su carru, candu fit prontu a si ponni in camminu, aiat cumintzau a tronai e lampai e a ghetai acua a sicias, aici s’amigu dhi aiat nau: “no fait a ti ponni in camminu cun custa temporada, abarra innoi, crocas innoi e crasi, comenti obrescidi ti ponis in camminu in siguresa. E aici aiat fatu. Aiant cenau, pustis furint abarraus unu bellu pagu a fuedhai de su prus e de su mancu e s’omini aiat contau puru ca sa mulleri cosa sua no istiat tropu beni, poita aiat scendiau de unas scantu diis e fit ancora tropu debili e ca, cun sa carestia chi dhoi fit in Iscanu Montiferru, a nci essiri sa debillesa nci passàt tempus e tempus.

Pustis atras chistionis, is tresi aiant detzidiu ca fit tempus de si crocai e su scanesu, mancai stancu meda, crocau no arrenesciat a pigai sonnu in sa stoia chi dhi aiant cuncodrau in coxina. Aici, apena passada sa mesunotti aiat intendiu spilighistu in coxina e, sentz’e si ndi fai sapiri, aiat obertu is ogus e aiat biu sa mulleri de s’amigu oberendi su catanau e boghendindi unu botoledhu. Apena obetu su botoledhu, unu fragu forti de tzinnibiri aiat prenu sa coxina e, sa femmina, aiat pigau unu didu de s’impiastu chi fit aintr’e su botulu e, frighendusidhu in sa fronti aiat nau: “Un’ora po andai, un’ora po torrai e a iscanu ap’arribai”. Nau custu, sa femmina si fit sparessia e s’omini chi aiat biu totu, aiat cumprendiu ca sa mulleri de s’amigu fit una Surbìle e ca fit andada a sui su sanguni de calencunu pipiu modhi e, arregodendusì ca sa femmina aiat nau “Iscanu” aiat arregodau ca fit istetiu issu e tottu a fuedhai de su pipiu modhi cosa sua a sa Saurbìle. Aici seguru ca sa Surbìle fit andendi a domu sua e no sciendi ita manu si donai, aiat pentzau ca prus de provai no fudi e, pesau de sa stoia, aiat pigau su botoledhu, su fit frigau su impiastu in fronti e aiat torrau a nai is fuedhus chi aiat intendiu de sa Surbìle, incrutzendi perou su tempus e narendi “ mes’ora po andai, mesora po torrai e a Iscanu ap’arribbai”. In su momentu s’omini si ndi fit sapiu de essi bolendi, asuta de issu biiat lampus e temporada e in pater e fillu si fit agatau in Scanu Montiferru. Fit curtu a domu sua e fit intrau sentz’e fai perunu burdellu. Aiat pigau unu schidoni e si fit setziu de fronti a s’aoposentu a nca fit crocau su pipiu. Pustis de unu pagu, aiat biu una gatu niedha brintai in sa domu e, lestru lestru, pigau su schidoni, aiat cumintzau a corpus a sa conca de sa gatu finas a candu dhu aiat lassau motu in terra e, pentzendi chi fessit motu diaderus, dhu aiat pigau e fulliau a sa ia. Pustis de unu pagu, aiat torrau a bolai e si fit torrau a agatai in sa stoia in domu de s’amigu. Su mengianu, de bonu chitzi si ndi ft pesau e aiat atacau su cuadhu a su carru e saludendi s’amigu dhi aiat nau: “mi dispraxit de no pori salludai a mulleri tua, salludadha de parti mia”. E cudhu: “ Scusadha tui, mulleri mia no est potzia calai a ti salludai ca poita at passau una noti tropu leggia e immoi est crocada prus morta chi no bia…. No cumprendu ita siat sutzediu, ma stait tropu mali. Aici s’omini fit torrau a Iscanu Montiferru, cuntentu de ai potziu comporai su trigu e cuntentu de ai cassau in prenu sa Surbìle.

Sa Jaja Surbìle

Una mamma fit sempiri trista e afflitzia, poita in sa vida cosa sua aiat tentu ses fillus, ma totus furint mortus pustis nascius, sangraus de sa Surbìle. Sa femmina no sciiat comenti fai po fai in manera chi is fillus no abarressint solus, issa bandàt a traballai a su satu, e no poriat abarrai in domu o portai is pipius a su satu e su maridu fit pastori e depiat abarrai cun su bestiamini. Po custus motivus, candu no podiat abarrai in domu a castiai is fillus, tzerriàt sa mamma cosa sua po dhi billai is fillus, ma custus, unu po unu, moriant su matessi.

Aici, candu fit nasciu su de seti fillus, sa mamma, spriorada de sa morti de is atrus, aiat fatu de totu po no dhu lassai mai solu e dhu billàt adedì e adenoti e portàt sempiri cun issa un’arresoja manna, in s’idea de dha imperai chi sa Surbìle si fessit presentada.

Una noti, fit ancora in intrapill’e sonnu candu aiat intendiu unu spillighistu, si fit castiada a giru e aiat biu una gatu niedha. Sentz’e nci pentzai duas bortas, sa femmina, aiat obetu s’arresoja e aiat scutu unu corpu de arresoja a sa gatu niedha, picighendidha a su pei de ainantis. Meulendi de su dolori sa gatu si fit fuia in d-una sbofetada de bentu, ma in terra, acanta de s’arresoja, furint abarraus dus didus de cristianu, no de gatu, segaus a limpiu.

Grisendidhus, sa femmina, aiat pigau is dus didus e nci dhus aiat ghetaus a su fogu chi fiat ancora tenendi e crocada si fit, segura ca no aiat a essi sutzediu prus nudha.

S’incras a mengianu, sa femmina no biiat s’ora chi fessit lompia sa mamma po dhi contai su chi fit sutzediu e po dhi nai de su chi aiat fatu. Ma sa mamma, chi no aiat mai pecau de andai a domu de sa filla, su mengianu no si fit presentada, e mancu sa di pustis e mancu s’atra ancora. Spantada, sa femmina, pentzendi chi sa mamma fessit arruta maladia, fit andada a dh’agatai e dha aiat agatada setzia in sa giminera, adolimendi e cun sa manu manca trogada de tzapulus insanguentaus.

“Ita tenit mammai? Ingorta si seis? – aiat pregontau sa femmina spantada.

“ Tui gei dhu scis su chi m’as fatu s’atra noti” – aiat correspustu sa becia e a sa femmina, a -i cussus fuedhus nci dhi fit fuiu totu su sanguni cumprendendi ca sa Surbìle chi dhi aiat motu totu is fillus, fit propriu sa mamma cosa sua, sa Jaja de is pipius.

“deu” – aiat sighiu sa becia- “ndh’apu sutu su sanguni de is fillus tuus e dhus apu bocius, ma no timast, no at a sutzedi mai prus, poita tui, cun cussu corpu de arresoja mi nci as bogau sa pena, e m’as liberau de sa cundenna. De immoi innantis is fillus cosa tua ant a abarrai bius”!

Surbile2

Rispondi

Inserisci i tuoi dati qui sotto o clicca su un'icona per effettuare l'accesso:

Logo di WordPress.com

Stai commentando usando il tuo account WordPress.com. Chiudi sessione /  Modifica )

Foto di Facebook

Stai commentando usando il tuo account Facebook. Chiudi sessione /  Modifica )

Connessione a %s...