Ajo’ a Fuedhai: su contu de “S’Arrosariu e Su Dimoniui“

Oggi vi proponiamo una nuova sezione contenuta all’interno de “is paristorias” di Bruno Orrù. Si tratta di alcuni contus de forredha che, anche se ora spenta per l’arrivo della buona stagione, simboleggia sempre il luogo centrale della dimora sarda. Facciamoci, quindi, trasportare dal racconto: “S’Arrosariu e Su Dimoniu”

Nci fit, in d-unu tempus passau, unu proprietariu mannu a su cali dhi fit motu su serbidori e no arrennesciat a ndi agatai atru, aici aiat spatinau sa boxi de bidha in bidha, ca teniat abbisongiu de calancunu chi si olessit acodrai a nche issu.

Pustis pagus dis, si fit presentau a domu de su proprietariu un’omini beciu e mali atrossau, narendi ca teniat de acodrai su fillu, avvertendi, perou, ca su piciocu fit pagu firmu de sentidus e pagu avessu a fai su srebidori ca poita, finas a sa dì, no si fit mai acodrau.

“No fait nudha” -aiat nau su proprietariu- “faimì fuedhai cun su piciocu e as a biri ca eus a agatai sa giusta manera po si poni di acordiu”.

Aici, sa dì infatu su piciocu si fit presentau a su proprietariu e, pustis de si essi fatu connosci, aiat nau: “Castidi, su meri, deu no seu mai andau serbidori a domu de nemus, ma mi parit ca custa borta dha tentu. Fusteti a mei mi donat su necessariu, a papai, s’arroba, e, a fini de annu mi fait is istrinas in dinai. E un’atra cosa, candu i-nci sunt festas in is bidhas acanta, fusteti mi depit donai sa libertadi de dhoi bandai, ca poita, deu no ndi potzu fai de mancu.”

“bandat beni” – Aiat nau su meri- “chi custus sunt is acordius, a mei mi bandant beni”

“Basti chi siat” – aiat torrau su piciocu- “is acordius bandant arrispetaus”

Pigau custus acordius, su piciocu aiat cumentzau a traballai in domu de su proprietariu e, po sa beridadi, giai de luegus, su proprietariu fit abarrau cuntentu ca poita fit unu bonu traballanti, cumprendiat is fainas de su satu e fit bonu e abili cun su bestiamini. In pagus fuedhus, su meri no agatàt nudha de mali fatu in su chi passàt in is manus de su piciucu. Una di chi furint traballendi in su satu, a giru de or’e papai, si fit intendiu in celu unu sparu e su tzeracu, artziau conca aiat nau: “su meri custu est unu guetu”.

“Ma cali guetu” – aiat torrau su meri- “At a essi calencunu cassadori”

“ummm… Cassadori…. cussu fit unu guetu e, chi nci sunt guetus i-nc’est festa in giru” comenti aiat nau aici … pummmm…. un’atru scopiu! “A balla immoi ndi seu seguru.. is acordius sunt acordius e deu depu andai”. Aici aiat stuau de traballai e partiu fudi sentz’e chi su meri podessit nai calencuna cosa. Fit partiu concas a monti e, candu fit po iscurigai, fit arribau a unu logu aundi si intendiat sonu de launedhas e, prus camminada e prus pariat chi su sonu si stesiessit, aici, a giru de mesunoti, fit lompiu a su cucuru de su monti, aundi dhoi fit unu bellu fogaroni allutu, unu sonadori de launedhas e una cedha de genti badhendi, attidhendi, tzerriendi e cantendi. Su piciocu si fit firmau po castiai is ballus e aiat potziu biri ca su chi cumandàt is ballus fit un’omini mannu, a mustatzus trotoxaus, a cambalis e cropetu de velludu. Custu, biendi su piciocu, aiat nau:

“No benis a badhai?”

E cudhu: “No, no conosciu a nemus…. fusteti est su chi cumandat is ballus?”

“Ei… seu deu, beni, cumintza a badhai cun mei, poi ge as’a connosci a totus”

Unu nau e unu fatu, su piciocu si fit postu a badhai e, su chi cumandàt is ballus e is atrus , aiant cumintzau a fai marghinesas, attidhendi e pesendusì de terra prus de cuatru metrus e abarrendi in aria tempus e tempus. “Gesucristu miu” – aiat pentzau su piciocu- “Custus sunt dimonius, seu incapitau in d-unu ballu de dimonius”. Pentzendi ita podiat fai po si scabulli, si ndi fit arregordau ca in busciaca portàt sempiri un’arrosariu beneditu chi dhi aiat arregalau sa Jaja, aici, badhendi badhendi, si fit acostau a su sonadori e postu dhi aiat s’arrosariu in su tzugu. In su matessi momentu, a tzerrius e sbofetadas de fogu, totu cussus chi furint badhendi furint isparessius, fit abarrau feti su sonadori, mudau a dimoniu, cun s’arrosariu in su tzugu.

“bogamindi custa cadena de pitzus” – aiat tzerriau cun d- una boxi chi pariat lompessit de asut’e terra.

“Deu gei ti nde dha pigu” – aiat nau su piciocu- “ma tui mi depis prima nai po cali motivu ses innoi”

“deu seu innoi po intregai unu scroxoxu… in custu monti nc’est unu muntoni de sodhus e prendas”

“Intzandus lompiminci su scroxoxu a sa dom’e palla e deu ti ndi tiru sa cadena”

Su Dimoniu, ca no podiat fai atra cosa, in Pater e Fillu nci aiat lompiu su scroxoxu a domu sua e issu ndi aiat bogau s’arrosariu de su tzugu de su dimoniu, dhi aiat nau: “arregoda ca custu est sempiri cun mei, apitzus de mei e ca, in dognia borta chi as a circai de mi tocai, custa cadena ti at a istringi su tzugu”. Su dimoniu, frigau e bintu, cun d-unu tzerriu de arrabiu si fit sparessiu in d-una pampada de fogu.

S’incras, su piciocu, torrau a domu de su meri aiat nau: “ Su meri, in custa domu mi seu agatau beni… seu stetiu beni tratau, ma est lompia s’ora chi deu mi ponga po contu miu.”

“e comenti fais po su dinai?” Aiat nau su meri.

“no si ndi incuridi….. calencunu Santu mi at a agiudai”. E andau si ndi fudi.

Pustis de pagu tempus, su piciocu aiat cumintzau a comporai terras, domus e bestiamini e a pigai tzeracus e tzeracus. Fata sa sienda, fit torrau a domu de su meri beciu po dhi pregontai sa filla po isposa e su meri dhi aiat nau: “Deu gei ti dha fatzu coiai, ma tui mi depis nai comenti as fatu”.

E cudhu, boghendindi s’arrosariu aiat nau: “Deu pregu meda, mi bastat a portai custu… cun custu tengu totu su chi disigiu!”

S’Axrola de su Dimoniu

Unu crabaxu, fit billendi is crabas cosa sua chi furint pascendi in su monti Corrasi, e, setziu in d-una arroca, fit castiendi abaxus, concas a sa bidha, de sa cali si biiat feti sa luxi de algunus fogus. Fit pentzendi a sa sposa cosa sua, e s’intendiat prenu de tristura , pentzendi ca dha podiat torrai a biri feti a sa fini de su mesi….. cantus dis ancora de passai in su disigiu de-i cussus ogus. Fit aici atentu a-is pentzamentus cosa sua, chi dhi pariat, po fini, de intendi unu sonu de launeddas…. ma poi, sei sei… comenti scidendusindi de unu sonnu trumbullau, aiat cumprendiu ca su nonu dhu intendiat diaderus, e beniat de ingunis acanta, propriu de aundi si biit unu lugori. Fendi atentzioni po no si fai intendi, su crabaxu si fit acostau, curiosu e, lompiu cua cua, aiat biu ca dhoi furint algunus piciocus e piciocas chi furint badhendi su ballu tundu. Custus, biendi su crabaxu, ca in s’interis si ndi fit strantaxau de aundi fit cuau, dhu aiant cumbidau a badhai e issu, cuntentu, postu si fit a badhai. Ma cun s’andai de su tempus, su sonadori andàt sempiri prus lestru, e lestru diventàt su ballu e is badhadoris aiant cumintzau a attidhai e a cantai una cantzoni chi faiat aici: “Lunis, Martis, Merculis tres / Giobia, Cenabara, Sabudu Ses” e spaciau torrànt a cumentzai de bellu e nou. “Ma poita no ant a nomenai su Dominigu” – aiat pentzau su crabasciu – “epuru epuru est sa dì de Nostru Signiori”…… e, pigau de custus pentzamentus, aiat calau is ogus a terra e, totu a una borta, si ndi fit sapiu ca is piciocus, mascus e femminas, no po portànt crapitas e ca portànt is peis ogualis ogualis a is peis de is crabas cosa sua. Intzandus aiat cumprendiu ca cussa cambarada de genti no fit fata de ominis, ma de dimonius, chi furint circhendi de nde dhu pigai cun issu. Disisperau si fit sinnau cun sa gruxi e aiat nau:

Gesus, Maria cun Gesus

Ita est custa Cambarada?

Santa Giulia abogada

mi ndi boghit de mesu!

A-i cussus fuedhus, totu is dimonius si furint sparessius in sboffetadas e fumu, fradhissas e pampas, lassendi su crabaxu un’atra borta solu.

De sa di, in cussu arrogu de terra no est mai prus crescia erba, e is pastoris dhu tzerriant S’Axrola de su Dimoniu (s’agliola de su diaulu)

Rispondi

Inserisci i tuoi dati qui sotto o clicca su un'icona per effettuare l'accesso:

Logo di WordPress.com

Stai commentando usando il tuo account WordPress.com. Chiudi sessione /  Modifica )

Foto Twitter

Stai commentando usando il tuo account Twitter. Chiudi sessione /  Modifica )

Foto di Facebook

Stai commentando usando il tuo account Facebook. Chiudi sessione /  Modifica )

Connessione a %s...