Bruno Orrù, grande cultore delle tradizioni della nostra terra, propone un nuovo racconto interamente scritto in lingua sardo-campidanese: sa Paristoria de “Maria Manfroga”.
Sa paristoria de Maria Mangrofa est connota in totu sa Sardignia e, mancai cun piticas diferentzias apitzus de cumenti est nascia Maria Mangrofa, totus is paristorias fuedhant de una femmina leggia, de coru malu, chi papàt petza de cristianus e chi fit morta abruxada. Sa paristoria a nos prus acanta est sa chi sighit innoi.
Maria Manfroga de Kellarium
Si contat ca a giru de su millietrexentus sa bidha de Kellarium (oi Cuatucciu) no fit istetia ancora pesada e chi su logu fessit ancora satu, sugetu a temporadas bentu e dognia malacrementzia. Su lugu fit aici mali postu po essi traballau, chi fit abitau feti de pastoris e de brebeis, Una dì, una temporada mala de bentu, acua, lampus e tronus, aiat cassau in prenu unu pastori beciu chi, impari cun sa filla, fit pascendi in cussas terras e aiat fatu aici frius e ghetau aici meda acqua , chi su pastori, sa filla e is brebeis, furint abarraus incassillaus un d-unu cuccuru e totu su satu a giru si fit prenu de acua. Su pastori, su scuru, po mori de su frius si fit motu luegus, su bestiamini, circhendi de pasci, fit mortu allupau, feti sa piciocca fit abarrada bia in mesu de sa temporada sentza de podi cammiinai, po mori ca si fit segada una camba e, papendi petza de brebei pudescia e bufendi s’acua chi proiat, fit abarrada bia po unas cantu cidas, pustis, po mori de su chi papàt, de su frius e de su sanguni chi aiat derramau, fit morta frastimendi totu cussus chi no aiant fatu nudha po salvai a issa e a su babbu cosa sua.
Pustis de pagu tempus, perou, sa genti chi passàt a-i cussas partis, naràt de ai biu su pantasima de sa piciochedha. Narànt chi si apariat a bisura de picioca bella meda e chi, fendu mainas e majonis, faiat manera chi sa genti si acostessit a issa. In custa manera furinti isparessius ominis e pipius a dexi a dexi, calencunu beniat torrau a agatai totu arrogaus e cun is ossus fora de pari, medas atrus no furint istetius prus agataus. Totus sciiant ca sa curpa de cussas mortis fit de sa coga Maria Mangrofa, chi atru no fit che sa filla de su pastori torrada a pesai de sa morti po sa grandu fenga chi portàt in su coru, e totus sciiant ca, po fai in manera chi issa no podessit prus bociri a nemus, depiant bociri a issa. Aici, una dì, una cedha de centucinquanta ominis, si furint postus a circai Maria Mangrofa e dha aiant agatada dromia aintru de su truncu de una mata manna manna chi fit istetiu sgrutau de unu lampu. Appena cassada dha aiant arrogada a corpus, ma sentza de dha bociri perou, e, a giru de unas cantu diis, su Santu Offitziu de Castedhu aiat mandau s’incuisidori, chi aiat cumandau de abbruxai sa coga. In su logu aundi fit stetia abbruxada Maria Mangrofa, po seculus e seculus no est istetiu mai fatu nudha de bonu, s’est sempiri intendia sa presentzia de su spiridu de Maria Mangrofa e, oi in dì, in cussu logu dhoi est una domu aundi no bivit nemus.
Custa est sa paristoria de Maria Mangrofa in Kellarius, ma at a essi solu paristoria? Algunus istudiosus ant istabiliu ca su logu aundi fit stetia abbruxada Maria Mangrofa, oi in dì est aintru de sa bidha de Cuatuciu, acanta de sa ia tzerriada Cirene. Ebbenis, S’Unioni Sarda de su dus de Gennargiu de su duamila, pagu prus o mancu, contàt custu fatu:
Cuatuciu 01.01.2000 … algunus amigus, torrendi de ascurtai musica in Castedhu, sunt furriaus a Cuatuciu a domu de unu de issus e, pustis de ai papau, tres de issus, Giuanni Vidili, Carletu Carraro e Totori Nonnis, chi conosciant sa paristoria de Maria Mangrofa, armaus de telecameras e aparechius fotograficus,furint andaus a una domu acanta, aundi sciiant fit morta Maria Mangrofa, in sa sperantzia de biri su pantasima cosa sua. Pustis de mesora, is tres piciocus furint furriaus a nca furint is cumpangius, ma furint diferentis, pariant chi essint biu sa morti in persona e aiant pregontau a un’atra amiga, Manuela Lamazeni chi fit studiosa de bruxerias de bandai cun issus narendi…”atru che paristorias… beni, beni cun nosu..” Pustis de unu pagu, unu de is atrus, Piergiorgiu Dini, fit andau a dhu sus circai, ma lompiu a sa domu, no aiat tentu su figau de intrai ca poita de aintru de sa domu, arribànt tzerrius chi pariant fessint scroxendi biu calencunu, aiat contau ca intendiat cincu boxis diferentis. Pisciau de sa timoria fit curtu a nca furint is atrus amigus tzerriendi agitoriu. Candu totu sa cambarada fit torrada a sa domu, tzerrius no si ndi intendiant prus e, intraus aintrus, aiant agatau a Totori Nonnis totu arrogau, in d-una piscina de sanguni e infrissiu cun d-unu fruconi, is murus prenus de sinnus chi nemus fit bonu a ligi e de is atrus tres amigus, mancu arrastu, sparessius, comenti chi nde dhus essi pigaus su bentu>
Ancora oi in dì no si conoscit ita acabbu apint fatu Giuanni Vidili, Carletu Carraro e Manuela Lamazeni.