Questa domenica proseguiamo con la seconda parte dell’argomento in lingua sardo-campidanese proposto la scorsa settimana da Bruno Orrù: sa matzina iscrubeta e sa matzina po giogu.
Ricordiamo che gli interessati possono accedere gratuitamente ai contenuti dell’intera rubrica in lingua sardo-campidanese “Ajo’ a fuedhai” (racconti e lezioni di grammatica) cliccando qui.
Buona lettura e buona domenica a tutti.
(Luca Olla)
SA MATZINA ISCRUBETA
In d’una bidha biviant duas sorris, sa primu Annacrara, fit coiada e teniat fillus e fillas, sa segunda, Peppina, fit fiuda e portat gelosia arrexinada contras de sa sorri e contras de su maridu de sa sorri.
Peppina si passat sa vida fendi autiri, a iscusiu, is feminas chi dhu disigiànt e fit conota e timia coment’e bruxa e fit avessa a imperai sa bruxeria cosa sua in cabùda* de chini podiat pagai. Fit una femmina de ispiritu malu, aici malu chi is fillus puru si furint fuis de domu e lassada dh’iant, sola cun is bruxerias cosa suas. Fit avessa a si bantai ca is bruxerias suas no enniant sculladas poita nemus fit bonu a dha sas isculaui.
Annacrara teniat duas fillas femminas, tot’a is duas coiadas, sa primu filla teniat tres fillus, unu de is calis maladiu meda (custu fit istetiu batiau del Annacrara), mentras sa de duas fillas, chi dhi narànt Luxia, fit su matessi coiada e Pepina fit gelosa meda de su pobidhu de issa. Luxia cun su pobidhu si stimànt chen’e contu, ma, mancai nci fessit custa stima manna, is duus, no arrennesciant mai a si pori crocai impari a sa matessi ora e, in prus, in sa domu de a nca biviant, aiant cumintzau a intendi sonus chi pariant arribai de s’atru mundu.
Timendi po su chi fit sutzedendi, Luxia cun su pobidhu furint andaus a fuedhai cun su predi de sa bidha, su cali, intendiu su contu, dhis aiat contzillau de fuedhai cun tzia Arega Carcangiu, chi fit bona meda in is artis de bruxerias. Ponendi in menti a su contzillu de su tredi, is duus furint andaus a domu de tzia Arega, sa cali dhis aiat promitiu de bandai a domu intzoru s’incras po biri ita dhoi fit sutzedendi. Ma, pariat chi si fessit postu su dimoniu de truessu e tzia Arega no arrennesciat a bessiri de domu po fai custa bisità. A candu proiat a disisperu, a candi su fillu s’intendiat mali, a candu s’atzopiàt su cuadhu, ma no arrennesciat mai a lompi a domu de Luxia. Tzia Arega, pentzendi di essi issa puru arruta in is ogus de calencuna bruxa, aiat tzerriau un’amiga cosa sua, custa puru brava meda in cosas de ispiritus e fit arrennescia a lompi a domu de Luxia e, apena postu pei in sa domu, is duas femminas aiant subitu pigau fragu de bruxeria. “Calencunu t’at fatu una matzina filla mia” – aiat nau tzia Arega e si fit posta, impari cun s’amiga, a nai is brebus po agatai sa matzina.
Pustis de tempus, ca sa fortza de sa matzina fit manna meda, custa fit istetia agatada in su mantallafu de su letu de Luxia. Agatada sa matzina, tzia Arega aiat cumintzau a fai sa mexina po dha firmai, ca poita is matzinas tenint sa fortza de si spostai e de si torrai a cuai candu benint agatadas, e po dha podi pigai in is manus, resaus is brebus, tzia Arega aiat pigau sa matzina e aiat cumprendiu ca custa fit istetia fata po stesiai Luxia de su pobidhu. Tzia Arega, ca connosciat beni ca, cun is mexinas intzetadas, podiat fai in manera chi su spiridu malu de sa matzina si podessit furriai contras sa bruxa chi d’aiat fata, aiat postu sa matzina aintru de unu tundu fatu de cinixu e, sorighendi a nai is brebus, aiat postu fogu a sa matzina. In cussu momentu is murus de sa domu aiant cumintzau a tremi, comenti chi una manu dha scutullesit de perd’e fundamentu, pustis, fata una pampada manna, sa matzina fit torrada a cinixu.
Scullada sa matzina, sa vida de luxia si fit aparixada, fit povin’e arrennescia a si crocai cun su pobidhu. Pustis de unas cantu dis, si fit spraxa sa boxi in sa bidha, ca Pepina, sa tzia de Luxia, fit isparessia. Totus si furint postus a dha circai, finas a candu, a fortz’e fai, dh’aiant agatada morta aintru de sa funtana e, mancai fessit in s’acua, sa figura cosa sua fit totu abruxada, comenti chi fessit istetia passada in fogu.
-
In favori.
SA MATZINA PO GIOGU
Una borta, meda tempus faidi, duas piciocas furint impastendi sa farra po fai su pani. Acabau su traballu, in s’interisi chi abetànt chi su framentu fetzessit su traballu cosa sua si ndi furin sapias ca is fascinas furint giai spaciadas e is chi dhoi furint no abastànt po fai su forru. Unu nau e unu fatu, is duas piciocas nci furint bessias ispentimadas a su satu po pinnigai calencuna fascina de mudregu.
Comenti furint furriendi carrigas de fascius de linna, una de is duas piciocas aiat nau a s’atra: “Ma castiadidhi pagu pagu, nosu innoi sdegollendusì de su traballu, impastendi e fendi linna e cussa affrodhiera de tzia Annica, ca depit coi su pani, est’ancra apantroxada in su letu e si ndi pesat pag’ora prima de depi inforrai. Ita naras chi dhi feus una bella Matzina?” – “Ei ei” aiat torrau s’atra “toca ca dha feus”. Aiant stuau is fascinas in terra e postas si furint a pinnigai follas de cauloni po fai una pipia bidri. Pustis, sempiri impari, aiant arregotu spinas de atzrali de figu morisca e, cun cussas, aiant infrissiu sa matzina in dognia logu. Pustis ancora, istancas de su giogu, nci aiant fulliau sa matzina in mes’e su mudregu e furriadas furint a domu. Furriadas a domu aiant biu is atras femminas totu avallotadas andendi e torrendi disisperadas, e aiant pregontau ita fiat sutzediu. Comenti aiant iscipiu ca tzia Annica si intendiat tropu mali e ca fudi a doloris e a puntas in totu sa persona, aiant cumprendiu su dannu chi aiant fatu, scoviendi a totus su chi aiant fatu ma ca dhu aiant fatu po giogu e ca no sciiant de possidiri cussa fortza.
Una de is femminas, prus avessas de is atras a custas cosas di si aiat nau: “ Sa Matzina dh’eis fata bos ateras e, bos ateras dha depeis iscullai”. “Comenti feus?” aiant torrau cussas – “Nos no scieus mancu su chi si costat”. Sa femmina, intzandus, dhis aiat nau ca dha depiant iscullai cun su matessi disiggiu e sa matessi fortza chi aiant imperau po dha fai, pustis de dh’abbruxai in su fogu.
I duas piciocas, nci furint bessias, aiant agatau sa Matzina innui nci dha aiant fulliada e, sighendi is contzillus de sa femmina, aiant scullau sa Matzina e abbruxada. Torradas a domu aiant agata a tzia Annica totu cuntenta inforrendi su pani. Nemus dhi aiat iscoviau nudha.

Fonte immagine: Web