Continuiamo con la terza parte dell’argomento “mescinas antigas”.
Il testo scritto rigorosamente in lingua sardo-campidanese è stato curato dall’esperto sinnaese di tradizioni Bruno Orrù.
Ricordiamo che gli interessati possono accedere gratuitamente ai contenuti dell’intera rubrica “Ajo’ a fuedhai” (racconti e lezioni di grammatica) cliccando qui.
Buona lettura e serena domenica a tutti.(Luca Olla)
Oi trataus algunas atras mescinas antigas chi, comenti eus biu, no tenendi perunu fundamentu de iscientzia, atru no sunt che pratiga de dognia dì ammesturada cun bona parti de brusceria e de religioni.
Pustis cumintzaus a tratai de paristorias. Sa Sardignia puru, coment’e dognia populu, tenit is paristorias suas, chi tratant de totu, de comenti est nascia sa Sardignia, una bidha, unu faimentu eatru opuru agataus paristorias chi tratant de ispiritus ligaus a sa storia cosa nostra. Bolemu nai puru ca nisciunu de is contus chi apu a pubblicai innoi est iscritu de mei, sunt contus intendius, o contus pigaus de atrus logus, de is contus de is calis seu a conoscentzia de su chi dh’at iscritu, apu a tenni contu de inditai su nomini.

Fonte Immagine: web
S’Intzerra
Prima de totu est de nai ca s’intzerra poriat essi de duas calidadis, sa calidadi femmina, chi sanàt luegus, e sa calidadi mascu chi fit mala a sanai.
Po sanai custa calidadi de intzerras si imperàt s’ollu de trigu, chi si oteniat pistendi su trigu candu ancora no fiat cotu beni e oghendindi su suci. Tali bortas si imperàt unu impiastu fatu cun tzrufuru, oll’e procu, e cinixu de sramentu. In atras partis de sa Sardignia faiant sciacuaduras cun lati virgini o, po si cumprendi, lati de pegu chi no aiat mai angiau. Opuru, ancora, si podiat fai sa mescina de s’ingiriu de s’agu chi si faiat fendi girai un’agu po tres bortas a giru de sa Intzerra e, in su matessi tempus si naràt su Creu.
Atra maladia chi culpiat sa pedhi, massimamenti is manus e is murrus, fit sa tzacadura o scacheddadura. Custu disturbi fit causau de su frius, massimamenti de sa tramuntana, sa pedhi si sicàt e si tzacàt. Sa mescina fit cussa de frigaisagina de pudha (grassu de pudha) po ammodhiai sa pedhi e sanai sa tzacadura.

Fonte Immagine: web
Su dolori de Ispreni
Po sanai su dolor’e ispreni no nci fudi una mescina, prus che atru fudi una bruscerias chi feti is meigheras podiant fai. Si andada a su satu e si segada un’arrogu de foll’e ispreni e, in cust’arrogu de folla, si faiant centu e unu stampu e, in s’interis chi si faiant is istampus, si narànt custus brebus:
Santa Maria cun Brai Santu / apu innoi fatu cent’e unu stampu/ Cent’e unu stampu po stai beni/ po chi dhi sanit s’unfror’e ispreni. / Santu Sisinni e Santa Vera/ immoi dh’apicu a sa giminera / Sant’Anna mamma cun sa Trinidadi / de custu poburu tenei piedadi / Aici candu sa foll’est sicada / sa maladia siat bell’e sanada.
Pustis, sa meighera, bandàt a domu de su maladiu, passàt un’arrogu de juncu in d-unu stampu e apicàt sa folla a sa giminera. Comenti sa folla si sicada, passàt s’unfrori a su spreni.
SA SCIATICA
Po sanai de sa sciatica puru, prus che de imperai mescinas (a cussus tempus no nci furint is mescinas de oi), si circada una femmina pratiga de mescinas e si faiat sa mescina sadra. Po fai sa mescina tocat a possidiri una nuxi chi potessit su scrociu dividìu in tres partis. Custa nuxi beniat passada apitzus de sa parti chi incresciat, fendidha arrumbulai trà sa manu e sa parti maladia e si narànt custus brebus: Mi passu sa nuxi / mi fatzu sa gruxi / in nomin’e Deus / Sa gruxi si feus/ E Santa Maria/ sànit sa maladia /Cun su Spiridu Santu/ Sànit totu cantu / Gesus Salvadori / sànit custu dolori / e ndi pighit su prantu/ in nomini de su babbu de su fillu e de su Spiridu Santu.

Fonte Immagine: web
Sa Paristoria de Norax
In d- una noti prena de bentu, su mari fiat aici inchietu chi is undas atidhànt comenti chi fessint cuadhus stallonis, in is arrocas de Chia acanta de Pula. In mesu de cussas undas dhoi fiat una barchixedha, chi andàt de unda in unda comenti chi fessit un’arrogh’e palla stragau de su bentu. Su marineri, disisperau, no sciiat prus comenti fai po fai in manera de no morri allupau, finas a candu, un’unda prus manna de is atras, aiat pigau sa barca e scuta nci dh’aiat in mesu de s’arena bianca coment’e su tzucuru.
Spantau de sa fortuna chi aiat tentu, su marineri, bintu de sa grandu stanchesa, si fudi lassau arrui in s’arena e dromiu si fudi. S’incras a mengianu, su mari si fiat calmau, ma su marineri, ancora stancu, fiat abarrau dromiu.
Pustis de unu pagu, fiat benia a passai sa filla de su rei de is pastoris, Su nomini cosa sua fiat Nora e fiat tropu, tropu bella.
Nora, biendi cuss’omini, mannu coment’e a dus ominis de is chi biviant in sa terra de Sardignia, cun is pilus a color’e òru, si dhi fiat incrubada acanta de po dhu biri mellus e po dhu tocai.
Scidau, su marineri, aiat castiau cussa bellesa de picioca e aiat provau a pregontai calencuna cosa, ma is dus no si cumprendiant, ca poita fuedhànt diferentis linguatzus. Pustis a fortza de acinnus e de iscriri in s’arena, is dus si furint cumprendius e Nora dhu aiat acumpangiau a su dominariu aundi biviat issa.
Biendi custu foresu arribendi cun sa filla de su Urrei cosa intzoru, is pastoris aiant cumintzau a dhi fai modas bellas, dhi aiant donau cos’e papai, pedhis po si bistriri e dhi aiant donau una pinneta po pori dromiri arreparau. Su marineri, cuntentu, aiat cumintzau a imparai s’arti de su pastori e aiat cumintzau a traballai cun totu is atrus.
Ma una bella dì, candu totu is ominis furint in is montis a pasci is brebeis, de mari furint arribadas una cedha de navis de is Saracenus. Is calis armaus de ispadas, flecias e lancias, furint calaus a terra po furai e po bociri.
Is itzerrius de is femminas e de is pipius aiant fatu in manera chi is ominis si ndi sapessint de su chi fiat sutzedendi e, lassau su bestiamini, aiant cumintzau a curri. Ma su prus lestru de totus fiat istetiu su foresu, su cali, armau feti de unu picu, aiat cumintzau a bociri una cedha de Saracenus, finas a candu fiat arrenesciu a nci dhu sus fai fuiri a coa pesada. Ma is Saracenus aiant acutu a distrui totu is barracas de is pastoris e su foresu, biendi su disisperu de Nora, si fiat fatu tzerriai Norax, chi bolit nai “su chi scrufit a Nora” e aiat propostu a is atrus pastoris de torrai a pesai is domus, ma imperendi feti pedras, po fai in manera chi nemus dha sas podessit distrui.
Aici Norax cun is atrus pastoris, aiant cumintzau a tragai pedras e pedras e aiant cumintzau a fai una domu manna, po dhoi capi totus, cun turris artas po biri is nemigus de atesu e fata in manera chi nemus dhoi podessit brintai o dha podessit distrui. In pagu tempus, is pastoris, aiant imparau a pesai turris de pedras in dognia logu, fendi aici in manera chi is femminas e is pipius podessint bivi in trancuillidadi.
Custas domus furint istetias tzerriada Nuraxis, po torrai onori a Norax chi dhus aiat imparau a dha sas pesai.